De Akademie van Kunsten is een genootschap van meer dan tachtig kunstenaars in alle disciplines. De Akademie versterkt en verdedigt de positie van kunst in onze maatschappij.

Homepage AvK

<h2>Als pubers niet leren schrijven, stokt ook hun vermogen tot lezen en inleven.</h2>De leesvaardigheid van jongeren is zorgelijk, weten we uit de recente Staat van het Onderwijs-rapporten van de Onderwijsinspectie en uit het PISA-rapport uit 2018 dat zelfs voor 24% van de 15-jarigen laaggeletterdheid voorspelt. In de Hoofdlijnenbrief van de minister van Onderwijs van 23 mei j.l. staan de gevolgen van die dalende leesvaardigheid beschreven: "Onderzoek heeft aangetoond dat lezen leidt tot meer begrip en genuanceerde opvattingen. Het lezen van verhalen brengt ons dichter bij elkaar." Dus: als we níet meer lezen valt de samenleving uit elkaar. Er wordt veel aan beter leesonderwijs gedaan, maar daarbij wordt maar heel zelden meegenomen dat lezen in het Nederlands onderwijs zo wordt losgekoppeld van schrijven. Nederlands is een te passief schoolvak is geworden (een ‘kijkvak, zei dichteres Maria Barnas). De leerlingen mogen nauwelijks iets schrijven dat van henzelf is, alleen lezen wat anderen al schreven. Maar lezen en schrijven zijn geen losstaande vaardigheden. Samen zetten ze circulatie van denken, voelen, proberen, kritiseren, vormgeven in gang. Lezen zonder zelf te schrijven en dus gelezen te worden, zet die circulatie stil. Meer schrijfonderwijs, antwoordden 3300 leerlingen in een enquête van Scholieren.com uit 2018, toen ze gevraagd werd ‘wat willen jullie bij het schoolvak Nederlands veranderen?’. Aanvullend onderzoek met interviews van 217 leerlingen uit alle schooltypen en schooljaren laat zien dat ze dat willen omdat ze meer verband tussen het schoolvak en de omringende wereld terug willen zien. Leerlingen – het zijn net echte mensen – willen actief aan de slag met de thema's die hen raken. En actieve lezers krijg je door de actie die schrijven biedt.Niet dat er helemaal niet wordt geschreven in het voortgezet onderwijs, maar het is vrijwel allemaal schrijfonderwijs ontworpen binnen een pragmatisch, functioneel perspectief, met het futloze 'je moet een goede sollicitatiebrief kunnen schrijven' als ultiem doel. Zakelijke opdrachten, waarin elke vorm van verbeeldende schrijven liefst vermeden wordt, maken de dienst uit. In Nederland (anders dan in de Angelsaksische landen) zijn zakelijk en creatief schrijven gescheiden vanuit de aanname dat creativiteit in zakelijke genres niet thuishoort. Alsof creativiteit uitsluitend aangesproken moet worden om een roman of een gedicht te schrijven. Maar creativiteit ligt echter ten grondslag aan al het schrijven. Een innige en kwaliteitsvolle relatie met de taal is voor élke schrijver de opstap naar, en voorwaarde voor kritisch, geëngageerd en gevoelvol denken en handelen, juist ook in (zogenaamd) objectieve en doelmatige teksten. Zonder creativiteit als uitgangspunt is (ook) zakelijk schrijven onmachtig.Als de minister in dezelfde Hoofdlijnenbrief schrijft: "We zien echter dat jongeren moeite hebben met diep en kritisch lezen." dan is het oneerlijk om enkel de jongeren als het probleem te zien. We moeten inzien dat we ze met het schoolvak Nederlands een kijkvak aanbieden. Op dit moment bestaat het landelijk eindexamen bijvoorbeeld alleen maar uit begrijpend lezen, een hoofdzakelijk taaltechnische benadering van teksten. Het schoolvak zou volgens ons en de leerlingen beter af zijn als het werkelijk inhoudelijke lezen en het persoonlijk geëngageerd schrijven centraal zou staan. Een schoolvak dat hen onderdeel maakt van cultuur en creativiteit.Nu onze samenleving verhardt en desintegreert, zal het juist de cultuur moeten zijn die de maatschappij moet zien te herstellen. En dat gaat niet via het schrijven van nog betere sollicitatiebrieven, maar met schrijfonderwijs dat dat de puberende burger in de gelegenheid stelt om de taal te verkennen en te onderzoeken voordat deze (soms ook) voor praktische doeleinden wordt ingezet. Een puberende burger die middels schrijven vat krijgt op het eigen denken, middels lezen andermans denkinhouden leert kennen, en die zo samenhang ervaart tussen het particuliere en het maatschappelijke.Micha Hamel is componist, dichter, onderzoeker en lid van de Akademie van Kunsten. Hij schreef dit stuk samen met Els Stronks, hoogleraar Nederlandse letterkunde. Vanuit <a href="https://schrijfakademie.nl/" target="_blank">Schrijfakademie.nl</a> pleiten zij voor goed schrijfonderwijs. Dit stuk werd op 15 september 2022 gepubliceerd op de opiniepagina van <a href="https://www.trouw.nl/opinie/pubers-die-creatief-leren-schrijven-leren-ook-beter-denken~bab653160/" target="_blank">Trouw</a>.

De Akademie van Kunsten nodigt leden uit om te reflecteren op politieke ontwikkelingen, om zo de stem van de kunsten te laten horen richting publiek en politiek. In dit opiniestuk reageert Micha Hamel samen met Els Stronks op de Hoofdlijnenbrief van de minister van Onderwijs.



Opiniestuk van Micha Hamel in reactie op Hoofdlijnenbrief onderwijs 2022

<h3>Soprano Claron McFadden is a vocalist who makes original choices in terms of repertoire and presentation. She feels at home in various genres of music, often seeking to blend classical music with pop, jazz and non-European music. </h3>

Soprano Claron McFadden is a vocalist who makes original choices in terms of repertoire and presentation. She feels at home in various genres of music, often seeking to blend classical music with pop, jazz and non-European music. 