Micha, je bent van plan om tijdens het
Artist in Residence-schap te werken aan je luisteratlas. Kun je uitleggen wat je daarin behandelt?

‘Je oren zijn je radars in deze wereld, en die oren kun je scherp en verfijnd afstellen door muziek te gebruiken als een manier om luisteren te oefenen, te activeren. Na die oefening kun je bijvoorbeeld beter luisteren naar het verhaal van je buurman, want naar muziek luisteren heeft een aantal elementen gemeen met het luisteren naar een ander mens: het is goed om zonder vooroordeel en nauwkeurig te luisteren, en open te staan voor de ander. Maar denk bij luisteren ook aan non-verbaal contact maken met elkaar, zowel in muziek als in de dagelijksheid. Een trompetspeler maakt contact met het luisterende publiek en neemt die energie en sfeer mee in de muziek.

In de luisteratlas probeer ik alle soorten luisteren in kaart te brengen, en hopelijk op het spoor te komen wat het verband is tussen muziekluisteren en sociaal luisteren. Ik beschrijf in de atlas wat luisteren is en hoe je als 'elastisch luisteraar' – de luisteraar die verschillende luisterhoudingen en -technieken kan combineren en afwisselen – een rijk en betekenisvol zintuigelijk leven binnenstapt. Luisteren is iets subtiels en groots en heeft zoveel facetten dat een atlas een juiste vorm is om die facetten in beeld te brengen.’

Is het mogelijk om alle aspecten van 'het luisteren' te kunnen behandelen?

‘Dat is niet zozeer het doel. Het is mijn werk om als kunstenaar kwesties te compliceren en om de complexiteit expressief te maken, in kaart te brengen. Er hoeft geen perfect, waterdicht antwoord op de vraag te zijn.’

Wat voegt je aankomende tijd bij NIAS toe aan je onderzoek?

‘NIAS is de ideale plek voor mij om met onderzoekers uit allerlei vakgebieden in contact te komen. Ik ga als Artist in Residence veel praten met wetenschappers die bijvoorbeeld gespecialiseerd zijn in de cognitieve dimensie van het luisteren of op sociologisch vlak mee kunnen denken over de netwerkbijdrage van luisteren. Door zoveel mogelijk met wetenschappers te praten over dit onderwerp hoop ik uiteindelijk een soort 360-graden luisterscan te kunnen schetsen in de luisteratlas.’

Wetenschappers en kunstenaars gaan vaak op een hele andere manier te werk. Hoe verloopt een samenwerking tussen die twee groepen doorgaans?

‘Samenwerkingen tussen kunstenaars en wetenschappers worden steeds talrijker, aangezien ze dezelfde nieuwsgierigheid met elkaar gemeen hebben.. Maar wetenschappers werken vaak een langere tijd bij een instituut of universiteit en ervaren meer stabiliteit dan kunstenaars. Kunstenaars zijn daarentegen vrijer en hoppen van project naar project. Een samenwerking goed op elkaar laten aansluiten is daarom soms een lastig verhaal. De praktijk is weerbarstig, maar dat is niet erg. Ook daar kunnen we inspiratie uit putten en het stimuleert ons om na te denken hoe we samenwerkingen beter kunnen faciliteren.’