Wandeling 'Kunst, Klimaat en Erfgoed'

We beginnen onze wandeling bij de ingang van het Internationaal Theater Amsterdam aan het Leidseplein. Dit plein was ooit een plek waar boeren en handelaren vanuit de regio hun waar naar de stad brachten. Het plein ligt aan de rand van de oude stadsmuren en was een belangrijk knooppunt voor reizigers en kooplieden. Hier kun je je voorstellen hoe de stad zich vanuit dit punt naar buiten toe heeft uitgebreid. 

Vanaf hier wandelen we via de Keizersgracht richting de Reguliersgracht, naar het Verfkwartier. 

Levendige handel in verfstoffen

De grachten rondom het huidige Verfkwartier waren in de zeventiende eeuw dé plekken waar schilders en verfspecialisten woonden en werkten. Hier ontstond een levendige handel in verfstoffen. Schepen brachten pigmenten, zoals ultramarijn, vermiljoen en oker naar Amsterdam. Deze pigmenten werden verwerkt en verkocht aan kunstenaars die in deze buurt hun materialen kochten. Zoals Rembrandt die onder andere Burgundian Black en vermiljoenrood gebruikte voor zijn beroemde schilderijen. 

Let op de pakhuizen langs de grachten – veel van deze gebouwen dienden als opslagplaatsen voor verfstoffen en andere handelswaar. Langs de Keizersgracht en Reguliersgracht vestigden zich de leveranciers van pigmenten en textiel, zoals de lakenbereiders en de verfmakers. 

Lakenbereidersgilde 

De lakenbereidersgilde was van groot belang voor de stad: zij zorgde voor de verfijning en handel van luxe wollen stoffen, die internationaal werden verhandeld. De kwaliteit van Amsterdams laken was beroemd in heel Europa. Zo werd de stad een florerend centrum van textielproductie en handel.  

Een precies ambacht

Het Verfkwartier zelf lag grotendeels rondom de huidige Utrechtsestraat en het Rembrandtplein. Dit gebied stond in de 17e eeuw bekend als een hub voor schilders, kleurmakers en apothekers. Verfbereiding was een precies ambacht: pigmenten werden gemengd met oliën en bindmiddelen om de verf te maken die de beroemde meesters op hun doeken gebruikten. Sommige verfsoorten, zoals ultramarijn, waren in Europa destijds zo kostbaar dat hun waarde die van goud overtrof.

Staalmeesters

We lopen verder via de Amstel richting de Staalstraat, een van de meest historische straten in Amsterdam. 

Op nummer 7, in het prachtige pand in Amsterdamse Renaissancestijl, (en op de Groenburgwal 40 en 42), bevonden zich de Amsterdamse staalmeesters. Hier (maar ook in Leiden en Gouda) was de Lakenindustrie gevestigd, met het Staalhof als centrum. De Staalstraat kreeg haar naam vanwege deze staalmeesters, die de textielstalen controleerden op kwaliteit en kleur, en die voorzagen van een keurmerk gegoten uit lood. 

Rembrandt 

Enkelen van hen zijn door Rembrandt vereeuwigd op zijn beroemde schilderij in 1661 de waardijns van het Amsterdams lakenbereidersgilde beter bekend als De Staalmeesters’. 

Dit werk hing tot 1771 in het Staalhof, vervolgens in het stadhuis op de Dam, van 1808 tot 1885 in het Trippenhuis en vanaf 1885 in het Rijksmuseum in Amsterdam. Deze straat verbond niet alleen verschillende ambachten, maar fungeerde ook als ontmoetingsplek voor handelaren, kunstenaars en burgers. 

Verven en raamwerken

We lopen over de Staalmeestersbrug en slaan links af naar de Ververstaat: De naam van de straat herinnert aan de textielindustrie die deze omgeving domineerde in de middeleeuwen, toen het nog buiten de stad lag. Hier lagen lakenweverijen, waar de wollen stof na het wassen, kaarden, spinnen, weven en verven, op houten raamwerken werd gespannen om op te rekken. 

Hier is de Raamgracht naar vernoemd waarover we lopen om weer bij de Kloveniersburgwal uit te komen. 

Louys en Hendrick Trip

Onze wandeling eindigt op de Kloveniersburgwal bij het Trippenhuis, gebouwd in de 17e eeuw door Louys Trip (1605 – 1684) en Hendrick Trip (1607 – 1666). Deze broers verdienden hun fortuin met de handel in waepenen, geschut, cogels & amonitie van oorloge- wapens, kanonnen en munitie, maar het Trippenhuis is ook een monument met een rijke geschiedenis als kunstverzamelplaats.  

Trippenhuis  

In de 19e eeuw fungeerde het classicistische als de eerste huisvesting van het Rijksmuseum, dat een paar dagen per week open was voor publiek. De overige dagen moest het museum de ruimtes delen met de kunstenaars en wetenschappers van het ‘Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten’- de voorloper van de KNAW. Vanaf 1817 werd hier de nationale kunstcollectie tentoongesteld, met meesterwerken zoals Rembrandts ‘De Nachtwacht’. Deze collectie bleef in het Trippenhuis tot 1885, toen het Rijksmuseum verhuisde naar zijn huidige locatie aan de Stadhouderskade. 

KNAW en Akademie van Kunsten

Tegenwoordig is het Trippenhuis de zetel van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en de Akademie van Kunsten. Hoewel het gebouw niet langer dienstdoet als museum, blijft het een monumentaal pand met een rijke kunsthistorische achtergrond.